avondmaalsgerei

Het toebehoren bij het heilig avondmaal, bestaande uit een avondmaalsschaal, een avondmaalskan, een avondmaalsbeker en/of -bekertjes, collectevazen.

avondmaalsbeker

Wijnbeker in gebruik tijdens de viering van het avondmaal, meestal gemaakt van zilver, maar ook wel van tin of ander materiaal. De oudst bewaarde protestantse zilveren avondmaalsbeker is die uit Warffum (1596), geraakt uit een in beslag genomen miskelk.

Avondmaalsbekers in de provincie Groningen uit de 17de eeuw hebben een eigen karakteristieke vorm: ze zijn aan de voet vrij slank, de wanden lopen wijd uit naar de van de beker die bestaat uit een
gegoten, gewelfde standring en een manchet. Tussen manchet en lichaam is vaak een stekelrand of een koordrand aangebracht. Op avondmaalsbekers uit zowel de 17de als de 1êde eeuw zijn vaak medaillons gegraveerd (met daarin personificaties van geloof, hoop en liefde), of bloemen- en bladranken. Ook zijn teksten, wapens of inscripties op avondmaalsbekers te vinden. Voorbeelden zijn te vinden in Holwierde, Eenrum en Leegkerk.
Op enkele avondmaalsbekers treffen we afbeeldingen aan van het kerkgebouw (Groningen, Martinikerk, Delfzijl, Leermens).

Avondmaalsbord

Bijzonder soort psalmbord. Het enige avondmaalsbord in de provincie Groningen bevindt zich in de kerk van Leegkerk. Het bord hangt in het koor van de kerk, op de plaats waar het avondmaal gevierd wordt. Op het bord zijn het Onze Vader en vier psalmen vermeld. De cijfers zijn geschilderd; deze kunnen niet worden veranderd. De psalmen (ps. 23, 51, 103 en 116) hadden zeer waarschijnlijk een vaste plaats bij de viering van het avondmaal in Leegkerk.

Avondmaalstafel

Tafel waaraan de gemeente het avondmaal viert. De tafel staat opgesteld vóór het doophek of in het koor van de kerk. In veel kerken in de provincie Groningen wordt het koor als avondmaalsruimte gebruikt, onder andere in Godlinze, Huizinge. Noorddijk, Noordwolde, Middelbert en Oosterwijtwerd. De tafel kan rijk gedecoreerd zijn met houtsnijwerk en/of een marmeren blad hebben; eenvoudige tafels op schragen kunnen eveneens dienst doen als avondmaalstafel. Veel tafels zijn niet speciaal voor de viering van het avondmaal gemaakt, maar zijn uit een borg afkomstig (bijv. Aduard, Garnwerd, Zeerijp) of hebben een verleden als betaaltafel (Midwolda).